Funda Gacal’s original YouTube commentary (Funda Konuşuyor – Funda Talks) and reflections on climate change, sustainability, and daily environmental issues.

Los Angeles Yangını ve Santa Ana Rüzgarları?

Los Angeles 12 gündür yanıyor.Bu süreçte yerel yönetim mi suçluydu, yangın vanalarında su olsa yangınlar söner miydi bir sürü sosyal medya tartışması atlattık. Hiç beklemediğimiz arkadaşlarımız bile yapay zekayla oluşturulmuş görselleri, örneğin Holywood sembolünün yanması gece 12 “bu gerçek mi” diye gönderdi bazen. Bazı arkadaşlarımız yangının gerçek olup olmadığını sorguladı.
Şimdi hazırsanız başlıyorum.

Durumu özetleyerek başlamak istiyorum. Los Angeles çevresindeki yangınlardan küçük olanları söndürüldü. Ancak 19 Ocak Pazar  en büyük yangınlardan ikisi hala devam ediyor. Palisades yangının sadece %49’u ve Eaton yangının %73’i söndürülebildi.

(more…)

Continue ReadingLos Angeles Yangını ve Santa Ana Rüzgarları?

21 Aralık En Uzun Gece: Düz Dünya Teorisi Çürütülüyor

21 Aralık en uzun gece, kuzey yarım kürede kış, güney yarım kürede ise yaz gündönümünü temsil eder. Bu tarih, sadece astronomi ve mevsimlerin bir dengesi değil, aynı zamanda düz dünya teorisini çürüten önemli bilimsel kanıtlardan biridir.

Siz bu yazıyı okurken 21 Aralık geçmiş olabilir, günler uzamaya başlamış ve geceler kısalmış olabilir. Ancak dikkat çekici bir detay var: Günler uzadığı hâlde sıcaklıklar artmaz. Bunun nedeni eksen eğikliğinde gizlidir. Gelin, bu sorulara yanıt arayalım.

Daha fazlasını videoyla öğrenmek için aşağıdaki içeriğimi izleyebilirsiniz.

Galileo Galilei ve Tarihi Gözlemleri

(more…)

Continue Reading21 Aralık En Uzun Gece: Düz Dünya Teorisi Çürütülüyor

Kuantum Bilgisayarlar Ne İşimize Yarayacak?

Kuantum bilgisayarların kullanım alanı, doğayı anlamaktan enerji teknolojilerine kadar geniş bir yelpazeye yayılıyor. Bu yazıda, kuantum bilgisayarların kullanım alanlarının doğa bilimleri üzerindeki etkisini ve Google’ın Willow çipinin bu alandaki katkılarını keşfedeceğiz.

Mandalina sever misiniz? Ben de. Gelin bu mandalina üzerinden kuantum mekaniğini, Google’ın Willow çipin bu mandalina için ve doğa bilimleri için neden önemli olduğunu anlatayım. Sonunda teknoloji, doğa bilimleri için bir şeyler yapıyor ve ben bu konuda çok ama çok heyecanlıyım. Çünkü bu anı 30 yıl bekledim. Hazırsanız başlıyorum.

(more…)

Continue ReadingKuantum Bilgisayarlar Ne İşimize Yarayacak?

Dinozorları Göktaşı Öldürmedi. Volkan, Buzullar ve Diğer Yok Oluş Teorileri

Dinozorları ne öldürdü? Sadece göktaşı ya da volkanlar olduğunu düşünüyorsanız biraz yanılıyorsunuz. Peki dinozorlar tüm kıtalara yayılmayı nasıl başardı? Bu bölümde, 300 milyon yıl öncesine, 3. ve 4. Büyük Yok Oluş’a, Karniyer yağmur dönemine ve Karoo buzul çağına doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. Dinozorların ortaya çıkışını ve yok oluşunu şekillendiren iklim değişikliklerini inceliyor, atmosferdeki gaz döngülerinin nasıl ölüm-kalım meselesine dönüştüğünü tartışıyoruz.

İnsanlardan önce iklim değişikliği oldu mu? Dünya kaç kere buz devrini yaşadı? Atmosferde hangi gazlar ne miktardaydı? Bugün biliyoruz ki dünya, insanlardan önce defalarca ısınıp soğudu? Dünyanın oluşumunda oksijen yoktu, ancak milyonlarca yıllık bir soğuma ve siyanobakteriler ile oksijen ortaya çıktı. Büyülü bir hikaye, hassas bir denge. O yüzden insan uygarlığını kurabildiğimiz atmosferimiz bu kadar biricik. Ve işin kötüsü doğa kendini dengeleyemeyebilir. Çünkü türümüzün atmosfere etkisi, doğanın kendi halinde dengeleyebileceğinden çok daha hızlı.

Paleoiklim / paleoklimatoloji insanlardan önceki iklimi inceleyen bilim dalı. 4 videodan oluşacak bu serimizin 3. sünde dinozorlar konuğumuz.

Şimdi gelelim dinozorlara.

(more…)

Continue ReadingDinozorları Göktaşı Öldürmedi. Volkan, Buzullar ve Diğer Yok Oluş Teorileri

İklim Değişikliği ve Kömürün Hüzünlü Tarihi

Kömür ve diğer fosil yakıt kullanımı antropojenik (insan kaynaklı) iklim değişikliğinin temel sebebi. Kömürü iklim değişikliği oluşturduğunu biliyor musunuz?

Kömür, yapay zekanın tanımıyla: genellikle organik madde içeren kayaların termal ve basınçlı koşullar altında kömürleşmesiyle oluşan bir fosil yakıttır. Kömür, genellikle bitki materyalinin kömürleşmiş kalıntılarından oluşur ve esas olarak karbon içerir.

ChatGPT’nin bu versiyonu hiç iyi değil. 

Gelin ben size daha sade bir dille anlatmaya çalışayım. Bunu yaparken de, geçen videoda kaldığımız yerden,  iklim alanındaki en büyük sorulardan birine yanıt aramaya devam edelim.

Hazırsanız başlıyorum demeden önce geçtiğimiz videoların bir özetini geçmek istiyorum:

(more…)

Continue Readingİklim Değişikliği ve Kömürün Hüzünlü Tarihi

İklim Değişikliği İnsanlardan Önce de Yaşandı

İklim değişikliği milyonlarca hatta milyarlarca yıldır yaşanıyor. İklim değişikliği insanlardan önce de oldu. Bir çağı kapattı, yenisini açtı.

Oksijenin İcadı ve İlk Kitlesel Yok Oluş

Size bu dünya daha önce de iklim değişikliğini atlattı desem? Şu anda sıcaklık artışlarını 1.5-2°C derece ile sınırlandırma tartışmasındayız ama, gezegenin sıcaklığı hayal edemeyeceğiniz kadar yüksekti desem? Ama oraya girmeden sizi bugün biraz antik kentte gezdireceğim.

4.5 milyar yıl önce 

Konuşacağımız pek bir iklim yoktu falan yoktu, yüzey erimiş lava ve ortalık çok sıcaktı. Volkanik patlamaların atmosferdeki ilk gazların oluşmasına neden oldu. ve nihayet dünya biraz soğuyup yağmur oluşturabildiğinde bugün bildiğimiz okyanuslar oluştu. 

Ama biz  yine nefes alamazdık çünkü atmosferimizde oksijen yerine bol miktarda karbondioksit, metaan ve su buharı vardı ki bunların üçü de sera gazı; dolayısıyla güneşten gelen ısıyı dünyada tutma, dünyaya geri yansıtma özellikleri var.

(more…)

Continue Readingİklim Değişikliği İnsanlardan Önce de Yaşandı

Bilim İnsanları İklim Değişikliğine Neden Olan Karbondioksiti Nasıl Ölçüyor?

Karbondioksit iklim değişikliğinin temel göstergelerinden biri. En iyi takip edilen sera gazı emisyonlarından biri. Peki atmosferdeki karbondioksit miktarı nasıl ve ne zamandır ölçülüyor? https://youtu.be/jJ0cdS6ICrw İklim değişikliği kaç yıldır biliniyor? Dünyanın en eski CO2 kayıtları: Keeling eğrisi Selam ben Funda, 12 yıldır iklim-enerji alanında çalışıyorum ve bu alandaki gelişmeleri, günlük hayatla…

Continue ReadingBilim İnsanları İklim Değişikliğine Neden Olan Karbondioksiti Nasıl Ölçüyor?

İklim Krizi Kimin Suçu

İklim değişikliğine hangi ülke neden oldu? Funda Konuşuyor / Funda Talks'ın bu bölümünde bu konuyu ele alıyoruz. https://youtu.be/Y-4p9iLt4Jg İklim krizi kimin suçu? Gelişmiş ülkeler sera gazı emisyonu sayesinde mi büyüdü? İklim Krizini batı mı yarattı? Selam ben Funda, 12 yıldır iklim-enerji alanında çalışıyorum ve bu alandaki gelişmeleri, günlük hayatla ve bazen…

Continue Readingİklim Krizi Kimin Suçu