Kış Mevsiminde Kaliforniya, Los Angeles Neden Yanıyor?
Kaliforniya’nın orman yangını sezonu genellikle kış aylarında olmaz. ABD’de kış ayları Aralık- Şubat arasındaki döneme denk geliyor. Ve yangın sezonu genellikle yılın ortasında, Mayıs ayı civarında başlıyor. Peki Los Angeles yangınları neden çıkıyor ve Los Angeles neden yanıyor?
Kaliforniya Yangılarının Büyüklüğü
Kaliforniya’da, Los Angeles bölgesinde, Hollywood Tepeleri’nde başlayan yangınlar ve bunun yanında meydana gelen fırtınalarda şu ana kadar yaklaşık 15 bin hektar yandı. Yangınlar, yaklaşık 180.000 kişiyi tahliye emriyle karşı karşıya bırakırken, 10 Ocak itibariyle 10 kişi hayatını kaybetti. 1.300’den fazla yapının yandığı, 60.000’den fazla yapının tehdit altında olduğu belirtiliyor.
İki büyük yangın olan Palisades ve Eaton yangınları, hala kontrol altına alınamamış durumda. Los Angeles bölgesinin farklı yerlerinde yangınlar devam ediyor ve bölge halkı büyük yıkım ve kurtulma çabalarına tanıklık ediyor.
Diğer önemli yangınlar ve fırtınalar:
- Sunset Fire, Hollywood Tepeleri’nde meydana geldi ve yeni tahliye emirleri çıkarıldı. Ancak, Perşembe sabahı itibariyle, yangın söndürüldü ve tahliye emirleri kaldırıldı.
- Hurst ve Lidia yangınları, sırasıyla 855 dönüm ve 348 dönüm alanda etkili oldu. Hurst yangını %10, Lidia yangını ise %40 oranında kontrol altına alındı.
Kaliforniya Yangılarının Maliyeti
Yangının yol açtığı ekonomik tahribat, ABD tarihindeki en pahalı doğal felaketlerden biri olarak kaydedilecek gibi görünüyor. AccuWeather, bu yangınların maliyetinin 52 milyar ila 57 milyar dolar arasında olduğunu tahmin ediyor. Ancak yangınlar yayılmaya devam ederse, bu miktar daha da artabilir. Bu yıkım, sadece Kaliforniya için değil, tüm ABD için de derin ekonomik etkiler yaratacak gibi gözüküyor.
Pasadena’da Çeşme Suyu İçmeyin Uyarısı
Los Angeles yangınları sırasında Pasadena, Eaton yangınının etkisiyle gerçekleşen tahliyelerin ardından, bölgedeki içme suyunun güvenli olmadığına dair acil bir uyarı yayınladı. Pasadena Su ve Elektrik Sistemi İdaresi, yangın sonrası “bulanıklık ve enkaz” nedeniyle suyun içilmesinin tehlikeli olduğuna dikkat çekti. Bu sebeple bölgede yaşayanlar içmek, diş fırçalamak ve evcil hayvanlarına vermek de dahil olmak üzere yalnızca şişelenmiş su kullanmaları gerektiği konusunda uyarıldı.
ABD Yangınlarında Siyasi Gerilim
ABD’nin California eyaletindeki Los Angeles şehrinde Belediye Başkanı Karen Bass’a, yangınlar sürerken Batı Afrika ülkesi Gana’ya yaptığı resmi ziyaretten hemen dönmediği için tepki gösteriliyor. ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump’ın “Özel Misyonlar Temsilcisi” olarak aday gösterdiği Richard Grenell, X sosyal medya hesabından, “şehir yerle bir olurken” Bass’ı Afrika’da olmakla eleştirdi. Amerikalı iş insanı Elon Musk da X’ten yaptığı paylaşımda, Bass’ı “beceriksiz” olmakla suçladı.
Trump, son açıklamalarında Kaliforniya Valisi Gavin Newsom’u felaketi yönetememesiyle suçladı ve eyaletin su arzını kötü yönettiğini öne sürdü. Ayrıca Newsom’u, “su restorasyonu bildirgesi”ni imzalamamakla eleştirdi. Ancak Newsom’un ofisi, böyle bir bildirgenin olmadığını belirtti. Newsom, su sorunlarının yangınlarla ilgili zorluklardan kaynaklandığını ve bir su kıtlığı olmadığını savundu. Newsom’un ofisi yanıt olarak: “Güney Kaliforniya’da şu anda su kıtlığı yok, Trump’ın iddialarının aksine. Yeterli su, bir yıl boyunca 40 milyon insanı beslemek için yeterli” dedi.
Trump’ın Su Yönetilmiyor Suçlamasının Arka Planı
Trump’ın ilk döneminde yönetimi, Sacramento-San Joaquin Nehir Deltası’ndan milyonlarca galon suyu Güney Kaliforniya ve Central Valley’deki çiftçilere yönlendiren bir memorandum imzalamıştı, ancak Newsom o dönemde bu uygulamayı sert bir şekilde eleştirmişti.
Yeni federal ve eyalet düzenlemeleri, Sacramento-San Joaquin Nehir Deltası’ndan pompalanan su miktarını, nesli tükenmekte olan smelt balığını korumak için sınırlıyor. Trump ise bu düzenlemelerin yangınları önleyemediğini iddia etti.
AltX Yorum: Kaliforniya’daki orman yangınlarının nasıl başladığı henüz açıklanmadı. Ancak bu yangınların hem yıkıcı etkileri hem de bu giderek artan sıklıkta ve şiddette olması dikkat çekici. İklim değişikliği ve artan yangınların bağlantısını sizler için yorumladık.
ABD Yangınlarının Nedenleri ve İklim Değişikliği Bağlantısı
1. Santa Ana Rüzgarları
Santa Ana Rüzgarları, genellikle doğudan veya kuzeydoğudan eserek iç kesimlerden (çöllerden) kıyıya doğru ilerler. Orman yangınlarını körükler ve alevlerin hızla yayılmasına neden olur. “Kırmızı rüzgar” ve “şeytan rüzgar” olarak da bilinir ve şiddeti nedeniyle bazı mitlere de konu olmuştur. Genellikle sonbahar ve kış aylarında etkili olan bu rüzgarlar, Kaliforniya’nın yangın sezonunda en tehlikeli koşullardan biri olarak kabul edilir. Santa Ana Rüzgarları’nın şiddetli esmesi ve nem oranlarının %10’un altına düşmesinin de yangınların hızla yayılmasına zemin hazırladığı düşünülüyor. BBC’nin raporuna göre, rüzgarların hızının bazı bölgelerde 130 km/s’ye ulaştığı bildirildi. Santa Ana rüzgarlarının hızının daha önce saatte 160km’ye kadar ulaştığı da görülmüş. Bu da yangınların kontrol altına alınmasını neredeyse imkansız hale getiriyor.
2. Kaliforniya’nın Bitki Örtüsü
Kaliforniya’daki yangınların, bölgenin topografik yapısı ve doğal bitki örtüsü nedeniyle de bu kadar şiddetli olduğu düşünülüyor. Dik yamaçlar yangınların daha hızlı yayılmasını sağlarken, doğal olarak yangına eğilimli çalı bitki örtüsü yangınların şiddetini artırıyor. “Önce yanıcı ot ve çalıların büyümesini büyük ölçüde artırıyor, ardından aşırı sıcak ve kuru koşullarla bu bitkileri tehlikeli şekilde kurutuyor.
3. İklim Değişikliğinin Rolü-1: Hidroklimatik Dalgalanmalar (Hydroclimate Whiplash)
Bilim insanları, Kaliforniya’daki yangınların yalnızca güçlü rüzgarlar nedeniyle değil, aynı zamanda “hidroklimatik dalgalanmalar” olarak adlandırılan aşırı iklim değişiklikleri nedeniyle de yayıldığını belirtiyor. Bu dalgalanmalar, on yıllarca süren kuraklık dönemleriyle aşırı yağışlı yılların birbirini takip etmesiyle ortaya çıkıyor. Kaliforniya, son yıllarda iki yıl süren yoğun yağış döneminin ardından aşırı kurak bir sonbahar ve kış geçirdi. Yeni araştırmalar, bu tür dalgalanmaların iklim değişikliği nedeniyle 1950’lerden bu yana küresel çapta %31 ila %66 oranında arttığını gösteriyor. BBC’nin haberine göre, raporun baş yazarlarından UCLA’dan Daniel Swain, bu değişikliklerin yangın riskini iki katına çıkardığını belirtiyor.
2024 Eylül ayı Kaliforniya için en sıcak ay olarak gerçekleşmiş, sıcaklıklar 40°C’yi aşmıştı. 2024 sıcak yazında gelişen yanıcı bitki örtüsü, Eylül ayındaki aşırı sıcaklıklarla iyice kurudu.
4. İklim Değişikliğinin Rolü-2: Kuraklık
Aralık ayın hiç yağışın olmaması bölgede zaten yanmaya müsait bitki örtüsü daha yanıcı bir hale getirdi. Kaliforniya, rekor sıcaklıklarda geçen yazdan sonra hiç yağışın olmadığı kurak bir sonbahar dönemi geçirdi. Los Angeles şehir merkezinde Ekim ayından bu yana yalnızca 0.16 inç yağış kaydedilmiş gözüküyor, bu da ortalama yağmur miktar ortalamanın 4 inç altında.
İklim değişikliği nedeniyle artan sıcaklıklar, suyun buharlaşması ve uzun süre havanın farklı katmanlarında depolanmasıyla sonuçlanıyor.
5. Kaliforniya’nın Yanlış Kentleşmesi
Uzmanlar, yangınların başlangıcında insan kaynaklı faktörlerin etkili olduğunu belirtiyor. Aşağıda Kaliforniya’nın yangın risk haritasını ve yerleşim yoğunluğunu görüyorsunuz. Özellikle yangın riski yüksek bölgelere yerleşilmiş olması hem yangınların başlamasını kolaylaştırıyor, hem yangınlar evleri etkiliyor hem de bu yangın daha fazla alana yayılmış oluyor yangınların etkisini artırıyor. Ayrıca Yerleşim yerlerinin ormanlık alanlara yakınlığı tahliye süreçlerini de zorlaştırıyor.
6. Yangının Başlangıcı
İklim değişikliği, doğal bitki örtüsü, rüzgarın yapısı gibi bir dizi olay afete zemin hazırlamış olsa da, bu yangınların bir başlangıcı olması gerekiyor. Ormana bırakılan çöpler, kontrol altına alınamayan bir yangın, kötü niyetli bir kundaklama veya kötü niyetle başlatılmamış ama kontrol altına alınamayan bir mangal partisi gibi. Eaton bölgesindeki yangın, şehirleşmiş kısımda başlamış, bu da yangının elektrik iletim hatlarından başlamış olabileceğini akıllara getiriyor. Yangının başlangıç nedeni araştırılırken, güvenlik güçleri diğer yandan yanan evlerden hırsızlık yapanlarla uğraşıyor, şimdiye kadar 20 tutuklama yapılmış. Yakınlarını ve evlerini kaybeden insanlar bu acıyla nasıl başa çıkacak ve sigorta şirketleri bu hasarı nasıl karşılayacak takipteyiz.
altX’in yorum ve görüşlerini kattığımız daha fazla içerik için görüş sayfamıza tıklayın.
Kaynaklar:
- https://www.cbsnews.com/live-updates/california-windstorm-fuels-pacific-palisades-wildfire-as-residents-flee-live-updates/
- https://www.indyturk.com/node/751960/d%C3%BCnya/kontrol-alt%C4%B1na-al%C4%B1namayan-los-angeles-yang%C4%B1n%C4%B1-hollywood-y%C4%B1ld%C4%B1zlar%C4%B1n%C4%B1-isyan-ettirdi
- https://edition.cnn.com/weather/live-news/los-angeles-pacific-palisades-eaton-wildfires-01-08-25/index.html
- https://www.latimes.com/business/story/2025-01-09/loss-from-wildfires-could-surpass-50-billion
- https://www.foxnews.com/politics/newsom-calls-trumps-claims-pure-fiction-after-president-elect-points-finger-over-california-fire-tragedy
- https://www.bbc.com/news/articles/clyxypryrnko
- https://abcnews.go.com/Politics/trump-blames-newsom-biden-california-wildfires/story?id=117478241https://www.bbc.com/news/articles/c0ewe4p9128o
- Al Jazeera
- https://laist.com/news/climate-environment/californias-new-fire-hazard-map-is-out
- https://abcnews.go.com/Politics/trump-blames-newsom-biden-california-wildfires/story?id=117478241
- https://www.motherjones.com/environment/2025/01/los-angeles-palisades-eaton-fire-climate/
- https://www.latimes.com/california/story/2025-01-09/power-grids-at-three-major-fires-saw-massive-influx-in-faults-before-fires
- https://www.bbc.com/news/articles/clyxypryrnko
- https://www.climate.gov/news-features/event-tracker/heat-wave-southern-california-and-southwest-early-september-2024
- https://newhampshirebulletin.com/2025/01/09/la-fires-underscore-how-much-california-has-to-lose-if-trump-withholds-disaster-aid/
- https://edition.cnn.com/2025/01/09/politics/video/gavin-newsom-california-fires-trump-digvid
